با سلام خدمت همه دوستان ،همه همراهان و همه کسانی که برای سربلندی این کشور کار می کنند،نه جیب و قدرت و لابی .عاشقای واقعی وطن ،اونایی که دست و چشم بسته تو اوج بی وجدانی دشمنای این مملکت زنده به گور شدن تا شاید امروز تلنگری بشن به وجدان خوابیده خیلی ها ، اون ها هدف رو شناختن ولی نسل امروز چی ؟وب و شبکه های اجتماعی فارسی و غیر فارسی که حتی به هدف اون ها توهین می کنند و این بزرگ ها رو گول خورده و اشتباه کرده می نامند ،خدایا این کابوس ها تا کجا پیش رفته که حتی جوونای ایرانی هرچی تو این همه سال تو اوج تحریم ها ساخته ها شده و با خون دل به دست اومده رو ول کردن و چسبیدن به توهم سرایی و بزرگ کردن و توسر زدن مشکلات کشور خودمون ولی حتی یک گام در جهت اصلاح خودشون و خودمون برای بهتر شدن کشورمون برنمی دارند و نمی داریم ،فقط انتقاد ،انتقاد اون هم با توهین به تمام مقدسات کشور فقط برای ینکه نظر بعضی ها رو جلب کنند یا مثلا آزاد اندیشی و نوگرایی خودشون رو به رخ بکشن .خدایا ما رو ببخش ،می دونم اون دنیا سرها همه پایین و شرمسار مقابل این شهدای بزرگ خواهد بود .

دوستان یک مقاله بسیار خوب در مورد مدار آداپتور و سوئیچینگ از انجمن تعمیرکاران ایران رو خدمتون تقدیم میکنم ،این مقاله بسیار مفیده برای آشنایی بیشتر با مدارات آداپتور می باشد.

 

اگر یک باطری و یک ترانس و یک کلید را مطابق شکل 1 سری کرده و کلید را قطع و وصل کنیم ، دراینصورت ولتاژی در ثانویه ترانس خواهیم داشت که با سه روش زیر قابل تغییر است.

1- هرچقدر تعداد دور ثانویه بیشتر باشه ولتاژ بیشتری در ثانویه تولید میشه (و بالعکس)

2- اگر کلید را تندتر قطع و وصل کنیم و بعبارتی فرکانس بالاتر بره دراینصورت نیز ولتاژ بیشتری در ثانویه تولید میشه (و بالعکس)

3-اگر در فرکانس مناسب زمان وصل و یا زمان قطع کلید هم تغییر کنه ولتاژ ثانویه نیز تغییر میکنه

در شکل 2 بجای باطری از ولتاژ یکسو شده برق شهر که 310 ولته استفاده کردیم

اما استفاده از کلید ساده الکتریکی دو عیب اساسی داره بطوریکه:

اولا با قطع و وصل دستی ،فرکانس دقیقی نداریم یعنی قادر به رعایت دقیق تعداد قطع و وصل نیستیم و لذا ولتاژ خروجی ثابت نیست

ثانیا بزودی از نفس می افتیم و نمیتونیم ادامه بدیم

بنابرین بشرح اطلاعات آتی از کلید الکترونیکی یا آی سی سوئیچینگ استفاده میکنیم

گفتیم بدلیل ضعف نقشه 2 باید مداری طراحی کنیم که کلید بصورت اتوماتیک قطع و وصل کنه و لذا باید بجای کلید الکتریکی از کلید الکترونیکی استفاده کنیم.
نام این کلیدهای اتوماتیک ، آی سی تغذیه سوئیچینگ است مانند آی سی های 5M0365 , TNY256 , VIPER22 و انواع STR و غیره

اما برای کار کردن هر موجود و سیستمی باید خوراکشو بشناسیم و براش آماده کنیم تا برامون کار کنه لذا ابتدا ببینیم چه چیزهایی نیاز داره.

 

آی سی تغدیه ( مانند پایه 3 آی سی 5m0365 یا پایه 4 آی سی VIPER22 )
آنچه مسلم است این آی سی ها مانند تمام سیستم های الکترونیکی نیاز به برق یا انرژی الکتریکی دارند که با یکی از دو روش زیر تامین میشه

1-با تغذیه خارجی
2- با تغذیه داخلی

در نوع اول باید ولتاژی (غالبا حدود 14 ولت) به پایه تغذیه این آی سی اعمال بشه تا کلید الکترونیکی آن کار کنه ( مانند پایه 3 آی سی 5m0365 یا پایه 4 آی سی VIPER22 ))

در نوع دوم ، تغذیه آی سی در داخل آی سی و از پایه درین تهیه میشه و لذا واجب نیست که ولتاژ حدود 14 ولت را خارج از آی سی برای آن تامین کنیم و لذا ساده تر است

دو سر کلید = درین و سورس (مانند پایه 1 و 2 آی سی 5m0365   )
دو سر کلید در این آی سی ها با نام درین (D) و سورس ( S) مشخص میشه ( مطابق شکل 3)

البته با توجه به نوع فت داخلی آن که عموما منفی هستند باید پایه درین و سورس بگونه ای با ترانس سری بشه که جریان از درین بسمت سورس وارد بشه و لذا غالبا سورس به گراند متصل میشه.

پایه کنترل ولتاژ = FB (مانند پایه 4 آی سی 5m0365     )
FB نام پایه ای است که ولتاژ خروجی را کنترل میکنه یعنی با مقدار ولتاژی که به این پایه میدیم میتونیم ، ولتاژ خروجی را کمتر یا بیشتر کنیم 

مثلا فرض کنید اگه 2 ولت به این پایه بدیم به خروجی کاری نداره و ثابت می مونه ( یعنی خروجی را کم یا زیاد نمیکنه ) 
اما اگه 2/5 ولت بهش بدیم ولتاژ خروجی را کم میکنه 
و اگه 1/5 ولت بهش بدیم ولتاژ خروجی را زیاد میکنه
و لذا اگه با کلکی کم و زیاد شدن ولتاژ خروجی را به پایه FB بفهمونیم بصورت اتوماتیک تنظیمش میکنه .

FB دو نوع است.

 1- FB  با تاثیر معگوس که برعکس عمل میکنه یعنی اگر ولتاژ پایه FB بیشتر بشه ، ولتاژ خروجی را کمتر میکنه و اگر ولتاژ پایه FB کمتر بشه ، ولتاژ خروجی را بیشتر میکنه

2- FB  با تاثیر مستقیم یعنی اگر ولتاژ پایه FB بیشتر بشه ولتاژ خروجی هم بیشتر میشه و اگر کمتر بشه ولتاژ خروجی هم کمتر میشه

در این مدار از آی سی نوع اول (FB معگوس) استفاده کردیم 

لذا اگه مطابق شکل 3 ولتاژ ثابتی به پایه FB بدهیم دراینصورت سوئیچ داخل آی سی بدون توجه به ولتاژ خروجی کار میکنه و لذا نمی فهمه که ولتاژ خروجی کم شده یا زیاد شده.

بنابرین اگر ولتاژ ثابتی مطابق شکل 3 به FB بدهیم ، نمیتونه ولتاژ خروجی را تنظیم و اصلاح کنه چون FB ثابته و تغییر نمیکنه که موجب تغییر و اصلاح خروجی بشه ولذا مدار خوبی نیست و باید تکمیلش کنیم
بنابرین باید نمونه ای از ولتاژ خروجی را به پایه FB بدهیم

پس مطابق شکل زیر نمونه ای از ولتاژ خروجی را مستقیما و بدون کوپلر ، به پایه FB می دهیم که دراینصورت قادر به اصلاح ولتاژ خروجی میشه اما ازآنجاکه از کوپلر استفاده نکردیم و خروجی ارتباط فیزیکی با آی سی سوئیچینگ داره لذا ولتاژ خروجی ایزوله نیست و شکل 3 فقط دارای این عیبه که موجب برق گرفتگی میشه

لذا برای نمونه گیری از خروجی مطابق شکل زیر ( 4 ) از کوپلر استفاده می کنیم تا هم نمونه ولتاژ خروجی به پایه FB منتقل بشه و تنظیمش کنه و هم ولتاژ خروجی ایزوله بشه و موجب برق گرفتگی نشه. (مطابق شکل 4 )
(ازآنجاکه دو طرف کوپلر فقط از طریق نور با هم ارتباط دارند لذا اگه ولتاژ یکطرف کوپلر زیاد بشه با زیاد شدن نور به طرف دیگر کوپلر میفهمونه که ولتاژ زیاد شده و لذا ایزوله میشه)

پس طبق شکل 4 با دو مقاومت 8 و 2 کیلو ، نمونه ای از ولتاژ خروجی را به آند دیود کوپلر میدهیم تا تغییر ولتاژ خروجی ، موجب تغییر روشنایی دیود کوپلر بشه و هدایت CE کوپلر را تغییر بده 
و ازآنجاکه CE کوپلر با ولتاژ حدود 14 و با پایه FB همگی سری هستند بنابرین تغییر هدایت CE موجب تغییر ولتاژ پایه FB میشه

تحلیل عملکرد مدار

فرض کنید ولتاژ خروجی شکل 4 در حالت نرمال ، 10 ولت باشه و دو مقاومت نمونه گیر 8 و 2 کیلو با تقسیم ولتاژ ، مقدار 2 ولت به آند کوپلر برسونه.

دراینصورت اگه ولتاژ خروجی بیشتر از 10 ولت ، مثلا 12ولت بشه دراینصورت تقسیم ولتاژ ، مقدار 2/4 ولت به آند کوپلر میرسونه

و لذا کوپلر روشن تر — لذا هدایت CE کوپلر بیشتر —- ولذا ولتاژ بیشتری به FB میده
و ازآنجاکه گفتیم FB این آی سی از نوع معگوسه بنابرین چون ولتاژ FB بیشتر میشه لذا به کلید دستور معگوس میده که ولتاژ خروجی را کمتر کنه که همون 10 ولت بشه

حالا اگر ولتاژ خروجی کمتر از 10 ولت ، مثلا 8 ولت بشه دراینصورت تقسیم ولتاژ مقدار 1/6 ولت به آند کوپلر میرسونه

و لذا کوپلر خاموش تر —- هدایت CE کوپلر کمتر — ولذا ولتاژ کمتری به پایه FB میده 
و ازآنجاکه گفتیم FB این آی سی از نوع معگوسه بنابرین به کلید دستور معگوس میده که ولتاژ خروجی را بیشتر کنه که همون 10 ولت بشه

بنابرین بصورت خلاصه 
اگه ولتاژ خروجی بیشتر از 10 ولت بشه — ولتاژ پایه FB بیشتر — درنتیجه ولتاژ خروجی کمتر

و اگه ولتاژ خروجی کمتر از 10 ولت بشه — ولتاژ پایه FB کمتر — درنتیجه ولتاژ خروجی بیشتر 

به این ترتیب ولتاژ خروجی مجبوره در مرز حدود 10 ولت ثابت بمونه

تحلیل فوق کل داستان سوئیچینگه و بقیه مطالب و قطعات برای بهبود هدف و افزایش دقت و محدودسازی جریان اضافه میشه 

بنابرین هرچند این مدار بخوبی کار میکنه اما خیلی دقیق نیست ( مثلا بجای 10 ولت ، ولتاژی بین 9/5 الی 10/5 ولت میده )

1- آیا میدونید چرا دقت این مدار زیاد نیست ؟

2-با چه کلکی میتونیم 10 ولت دقیق و ثابت بگیریم ؟

اگر دوستان عزیز یاری کنند موجبات تنوع تاپیک را فراهم ساخته اند 

اگرچه با مدار شکل 4 میتونیم تغییرات ولتاژ خروجی را به پایه FB منتقل کنیم اما ازآنجاکه اگر 1/5 ولت و یا 1/51 و یا 1/49 ولت به هر LED متصل کنید تاثیری در نور آن نخواهد داشت لذا کوپلر نمیتواند تغییرات ناچیز خروجی را بفهمد و به پایه FB هم بفهماند 

بهمین دلیل اگه ولتاژ خروجی خیلی زیاد یا خیلی کم بشه که روشنایی کوپلر تغییر کنه فقط دراینصورت می تونه ایراد ولتاژ خروجی را به پایه FB بفهمونه ولذا اگر خروجی بجای 10 ولت مثلا 10/1 یا 9/9 بشه نمی فهمه و بهمین دلیل خیلی دقیق نیست یعنی فقط میتونه ولتاژ خروجی را تقریبا بین 9/5 الی 10/5 ولت نگهداره .
 

چاره چیست؟

فرض کنید علی که خوابش سنگینه باید 7 صبح بیدار بشه و ده دقیقه به 7 شده و اگه راستشو بگی که چیزی به 7 نمونده ، بلند شو دیرت میشه . با این حرفها بیدار نمیشه و میخواد تا آخرین لحظه بخوابه ولی اگه دروغکی بهش بگی خیلی از 7 گذشته و ساعت 7/5 شده مثل فنر میپره و کسالت خوابش رفع میشه و از دروغ شما خوشحال هم میشه

متشابها بهمین منظور از 431 که دروغگوی مصلحتی است استفاده می شه زیرا این آی سی از کاه ، کوه میسازه و مثلا اگه ولتاژ خروجی تغذیه 01/ ولت زیاد بشه و مثلا 10/01 بشه ( که مدار قبلی این تغییر جزئی را نمی فهمید)

431 این خطای 01/ ولت را بزرگ کرده و یک کلاغ چهل کلاغ میکنه و سپس به کوپلر میده یعنی بجای اینکه به کوپلر بگه 01 /10 ولت شده درواقع دروغکی به کوپلر میگه ولتاژ خروجی افتضاح شده و بجای 10/01 ولت ، میگه 13 ولت شده و لذا کوپلر از خواب میپره و نور کوپلر خیلی تغییر میکنه و لذا براحتی به پایه FB میفهمونه که وضع خرابه و باید اصلاح کنه

به این ترتیب این بزرگنمایی موجب دقت فوق العاده ولتاژ خروجی میشه 

بهمین دلیل نام 431 ارور آمپلیفایره یعنی تقویت کننده خطا یا دروغگوی مصلحتی که نه تنها دروغش ضرر نداره بلکه فایده هم داره
بنابرین نحوه تکمیل نقشه از شکل 2 تا مدار نهایی بترتیب زیر است که ملاحظه میفرمایید بسیار ساده است
در نقشه 2 از کلید ساده الکتریکی استفاده کردیم که با دستمون قطع و وصل کنیم.

در نقشه زیر از کلید الکترونیکی (آی سی) و پتانسیومتر و مقاومت بجای کلید الکتریکی استفاده کردیم ولی اشکالش اینه که ولتاژ پایه FB همیشه ثابته و لذا اگه ولتاژ خروجی هر چقدر هم کم یا زیاد بشه اصلا نمی فهمه و همچنان کار خودشو میکنه و اصلاح نمیکنه زیرا از خروجی نمونه ای نگرفته تا تنظیمش کنه 

در نقشه زیر ، پایه FB نمونه ای از خروجی میگیره و اگه کمتر یا زیادتر از نرمال باشه اصلاحش میکنه اما ازآنجاکه از کوپلر استفاده نکرده لذا خروجی تغذیه ایزوله نیست

.در نقشه زیر ، کوپلر هم اضافه کردیم تا هم از ولتاژ خروجی نمونه برداری بشه و هم خروجی ایزوله باشه

در نقشه زیر 431 را هم جهت بالا بردن دقت ولتاژ خروجی اضافه کردیم که آخر خطه

عملکرد و تحلیل مدار نهایی

و روش کاستن و افزودن ولتاژ خروجی

نقشه بالا دقیقا معادل نقشه زیر است

فقط بخاطر داشته باشید که آی سی این مدار و همچنین 431 بصورت معگوس عمل میکنه و ببینید تحلیل بسیار ساده ای داره

یعنی فقط کافیه بدونید : 
اگر ولتاژ ورودی یا رفرنس 431 کم بشه ، ولتاژ خروجی یا کاتد آن زیاد میشه (و بالعکس )
و اگه ولتاژ پایه FB آی سی این نقشه هم کم بشه ولتاژ خروجی ترانس زیاد میشه (و بالعکس )

حالا با این فرض که ولتاژ خروجی (نقطه A یرای 10 ولت طراحی شده)

اگه ولتاژ خروجی یا نقطه A زیاد تر از 10 ولت مثلا 11 ولت بشه — درنتیجه ولتاژ B زیاد —- ولتاژ C کم — کوپلر روشن تر —- ولتاژ FB زیاد —- بنابرین به آی سی دستور میده ولتاژ خروجی ترانس کمتر بشه 

و اگه ولتاژ خروجی یا نقطه A کمتر از 10 ولت مثلا 9 ولت بشه — درنتیجه ولتاژ B کم —- ولتاژ C زیاد — کوپلر خاموش تر —- ولتاژ FB کم —- بنابرین به آی سی دستور میده ولتاژ خروجی ترانس زیادتر بشه.

اگر دلیل کم و زیاد شدن نقاط A,B,C, FB را متوجه نشدید بفرمایید تا تشریح کنم

با فراگیری تحلیل فوق بسادگی میتوانیم ولتاژ خروجی را با تغییر ساده ای بدلخواه خود تنظیم و تعریف کنیم که مثلا ولتاژ خروجی همیشه 5 ولت یا 20 ولت و هر ولتاژ دلخواه دیگری بشه

سوال :

اگر بخواهیم ولتاژ خروجی را برای همیشه کم کنیم 
و بعنوان مثال ، بخواهیم خروجی بجای 10 ولت همیشه 6 ولت بده باید چکار کنیم

این راهکار دربسیاری از موارد جهت افزایش طول عمر دستگاهها قابل استفاده است

 

این مدار سوئیچینگ نسوز بسیار ساده 
که روش کلیدزنی آن متفاوت است را برای دوستان بسیار مبتدی و یا حرفه ای تقدیم میکنم که بعنوان یادگاری از من داشته باشید ( حتما بسازید کاربرد زیادی داره و مدار جالبیه برای تهیه هایولتاژ و کاهش برق شهر و شارژر و غیره)

که اولا نیاز به تطبیق امپدانس و ترانس خاصی نداره و بدلایل علمی با هر ترانسی بدون اشکال کار میکنه و خودش منطبق با ترانس شما میشه

و ثانیا مباحث کلاسیک و علمی سوئیچینگ را قابل مشاهده میکنه

و ثالثا همگی به چنین مداری نیاز داریم 
من برای اجاق گاز منزلم که مدار ابتدایی فندک آن عمر کوتاهی داره این مدار ساده را طراحی کردم و راحت شدم 

برای کاهش برق شهر یا ساخت شارژر میتونید بسادگی با یک هسته ترانس کوچک و چند دور سیم ولتاژ دلخواه را تهیه کنید دراینصورت باید تعداد دور اولیه بیشتر باشه ( نیاز به هسته مخصوص سوئیچینگ (فریت) هم نداره ) 

من برای فندک اجاق از ترانس خودش با همان سیم پیچ اولیه خودش و سه سیم پیچ خروجی آن استفاده کردم 

بجهت سادگی مونتاژ برای دوستان ، مدار فوق را با حداقل قطعات ارائه کردم ولی اگه دیودی با دیاک سری کنید بهتره

اگه برای تهیه هایولتاژ از ترانسی استفاده کنید که برای هایولتاژ ساخته نشده ممکنه جرقه های خروجی در سیم های ترانس مشاهده بشه که قابل مهار و استفاده نیست ولی ضرر دیگری نداره و چیزی نمیسوزه و فقط برای مشاهده عملکرد و دیدن جرقه ها مفیده 

برای مهار و استفاده از جرقه و هایولتاژ خروجی میتونید از هر ترانس هایولتاژی استفاده کنید.

شماره تریستور مهم نیست و فقط بالاتر از 5 آمپر و بالاتر از 500 ولت باشه

اگر از سیم پیچ نامناسب هر ترانسی هم برای اولیه استفاده کنید چیزی نمیسوزه ولی باید از سیم پیچی برای اولیه استفاده کنید که تعداد دور کمتری داره 

خازن گیت از 1 میکرو تا 4/7 میکرو مناسبه 

اگه پتانسیومتر 500 کیلو نداری از مقاومت 100 یا 200 کیلو استفاده کنید.

اینم جمال فندک اجاق گاز با استفاده از این مدار

منبع:انجمن تعمیرکاران ایران